SAZAN GOLIKU: July 2019

POEZI NGA SAZAN GOLIKU

SAZAN GOLIKU

HYMN PËR JETËN E GJALLË

Ngrita gotën me verë e këngëzova mes shokëve:
“Le të pimë me fund për shëndetin eutanazisë!”

Tryeza heshti si vdekja. Në trutë e dehur të shokëve u shfaq
vdekja
pa epitetet estetike: e ndyrë, e dhimbshme, masakruese, qetësuese.
E pse duhet vuajtur para saj, kur ke vuajtur tërë jetën?
E pse duhet të torturohen për ty të dashurit e tu,
kur atyre u duhet të kapin çastin e tyre?
Dashuria për jetën me kthetra – e papërballueshme
kur vetë jeta po shkon drejt zeros,
kur arsyeja na ka lënë shëndetin,
kur vullnetit i ka mbetur vetëm hiri.
Le të këndojmë himnin për eutanazinë -
shpëtimtare nga jeta e vdekur.

VITI 2013

(peizazh)

Këneta shqiptare gëlon nga insekte, zvarranikë e shtazë...
Të rinj që vrasin kohën nëpër bare e pabe,
duke vrarë librin e të ardhmen.
Burra dyzetvjeçarë me bark të fryrë me birrë e raki
si gratë shtatzana në muajin e gjashtë.
Gra shtëpiake pronarësh me të ndenjurat që mbulojnë
katër cepat e dhomës.
Fëmijë që nuk e dinë udhën e shkollës,
kullosin lopën e delet,
mbledhin kanoçe, shesin cigare e çakmak lokaleve të lodhura
dhe kanë harruar se janë fëmijë
me qurrat e ngrira nën hundë.
Biznesmenë që spiunojnë njëri-tjetrin
nën maskën e konkurrencës.
Politikajë me njëqind bajrakë ose, thënë me më elegancë,
prostituta politike të salduar
në karriget e korrupsionit ekonomik e politik.
Nga fjalori janë fshirë me gomën e paturpësisë fjalët:
Ndershmëri e Dinjitet.
Kush do ta kryej bonifikimin e kënetës shqiptare?

NJE VJERSHE ME TITULL TE GJATE

Një vjershë me titull më të gjatë se vetë vjersha,
e cila flet për diçka që as unë vetë nuk e kuptoj

U hap një derë,
një tjetër u mbyll.
Macja e bardhë qimegjatë
shkoi
te shtëpia
pa minj.

PËRRALLË E PËRJETSHME

Sa frikë keni nga fjala më paqësore në botë:
Revolucion.
Dhe keni të drejtë, ajo për ju
është e njëjtë me fjalën:
Luftë.
Po luftën e bëni ju. Nga barqet e zbrazët
buron si llavë revolucioni.
Mbi dallgët e tij sërish ju dilni me kurora lavdie
të përskuqura nga gjaku i barkëtharëve.
Rrotulloju, rrotulloju o rrotë e rrotulluar ndër shekuj...
Spiralja e Hegelit nuk qenka përrallë!

PARADOKS FATAL

E habitshme!
Ende shkruhen vargje,
ende shkruhen romane,
ende shkruhen libra...
edhe pse këta margaritarë të shpirtit e të mendjes
përthithen, seleksionohen, pastrohen
nga industria e librit, e filmit, e muzikës... dhe
rishfaqen në formë reklamash hipnotizuese.
Në lumin e padukshëm “on line” rrjedhin e rrjedhin paratë
nga shpirti i lëngshëm i ngrohtë i krijuesit
në bankat e akullta magjike.
Dhe peshkaqenët e suksesit
shtrojnë dreka e darka famoze
(si paraardhësit e tyre babilonas, romak, persian...).
Mbeturinat e bukura të tryezave u hidhen bujarisht
krijuesve që janë të lumtur të prostituojnë
me shpirtin.

Ç’ËSHTË POEZIA

Unë nuk e di ç’është poezia (siç nuk e di pse shkruaj).
As mësuesit e pedagogët e mi nuk kishin idenë
çfarë është poezia,
vetëm e përsëritnin papagallçe ç’kishin mësuar
e lexuar nga librat.
Ata recitonin me kantilenë e patetizëm vargjet
që ishin të tilla dhe ato që nuk ishin të tilla,
si përshembull të De Radës, të Mjedës, të Migjenit,
pa le vargjet e Dantes, të Bajronit, të Lermontovit...
Unë nuk e dija ç’është poezia, mahnitesha
me gjelbërimin e ullinjve plot kokrra në kodrat e Vlorës
dhe mbi arrat hijerënda të Lekëlit,
në buzë të detit duke kundruar perëndimin e magjishëm
të diellit mbi Sazan e Karaburun,
duke dëgjuar gurgullimat e kristalta
të Ujit të Ftohtë e të Kalasë...
Unë nuk kam për ta kuptuar kurrë
ç’është poezia.

SAZAN GOLIKU
2013

Dialog i paturpshëm

“Të lutem, o diell,

na jep një rreze drite, na vdiqe!” – iu luta

perandorit të dritës që qesh e qan për të gjithë.

“Trus bythën! - më shfryu ai i zemëruar.

- Me tepri ju kam dhënë

malet e detin, fushat e lumenjtë...

dhe ju këmbëzbathurit

hidhni pa pra mbi vete mbi mua

mjegulla të ndotura përtacie,

re sterile shterpe fanatizmi,

plehra radioaktive të botës,

tullumbace me ngjyra që ju vënë

në gjumë hipnotik.”

Dhe dielli ra përtej detit

ashtu i përskuqur, tej në perëndim...

Nuk e di a do të kthehet mbi ne

nesër ...

2015

Rekuiem për minatorët e Bulqizës

Ai që nuk ka provuar të ftohtit e Bulqizës,

nuk e di ç’do të thotë të vdesësh nga të ftohtit.

Ai që nuk është futur në galeritë e kalbura të Bulqizës

nuk e di ç’do të thotë vdekje në errësirë,

ç’do të thotë të lësh në shtëpi fëmijët zorrëtharë

(që nuk dinë t’i luten as perëndisë)

dhe të fluturosh në purgator për të pastruar

mëkatet e krimet

e pushtetarëve dhe të biznesmenëve kusarë legalë

që akuzojnë njëri-tjetrin për hajni.

Minatori, si alkimist i mjerë, nuk arrin

ta shndërrojë kromin në bukë.

Çdo javë TV-të njoftojnë shpërfillës

vdekjen

e minatorit të radhës

në thellësi të tokës që e lindi.

Unë nxitoj të ndërroj stacionin, por në ekran

më shfaqet një “lider” që thotë vetëm të vërtetën e rreme.

Pastaj një stacion tjetër: Reklama verbuese

të qeshin paturpësisht në fytyrë, pastaj parajsa

e zbritur në këtë mbitokë tragjikomike...

Ata zbresin e ngjiten përditë në ferr

dhe ferri i gëlltit një nga një.

Dhe ti as qan as qesh dot.

2015

Ironi historike

Thika e kufirit ka prerë malet e fushat,

lumenjtë e liqenet, detin e qiellin, veç diellin

nuk mundi të therte si dashin në dasmën e zonjës vdekje.

Hënën e ndau më dysh, gjysmën e flaku tej horizontit.

Në njëqind vjet

të dallgëzuar

theri e theri

ashtin e kombit...

Thika e kufirit nuk e preu dot

zemrën.

2015

SAZAN GOLIKU

Tri parabola nga Sazan Goliku

PAQJA E BARDHE

Në sallën e madhe e madhështore po zhvillohej konferenca “Për Mbretërinë e Paqes”. Merrnin pjesë që nga politikanë me emër në fuqi dhe të dështuar, që luftojnë përditë për idealet e demokracisë e të karriges së tyre, deri te gra shtëpiake që luftojnë për të mbushur tenxheret e pjatat çdo vaft, të cilat i përdorin enët e kuzhinës dhe të kuqtë e buzëve për të nënshtruar burrat. Po shumica ishin të rinj e të reja që as vetë nuk e dinin pse ishin aty. Gjithsesi referuesit dëgjoheshin, ose bëhej sikur dëgjoheshin, si ca engjëj që kishin ardhur aty nga mbretëria e qiejve.

Një grua e dobët, që të sillte ndër mend karkalecin, i pëshpëriti në vesh të shoqit që dukej i mbushur e mjaft luftarak:

-Po lufta kur do të fillojë?

-Lufta?! Po ne në luftë jemi, moj zemër, edhe pse flasim e grijmë për paqen, -ia ktheu ai me sigurinë e një e një biznesmeni të suksesshëm.

-Në luftë! –rrudhi buzët e shoqja.

-Në kulmin e saj!

-Po kush, me kë, me çfarë po luftohet? –Ajo i kapi krahun duke u dridhur.

-Së pari, me veten, pastaj me gruan, me fëmijët, me fqinjët, me kolegët…

-Mos u tall, unë nuk po dëgjoj krisma, gjëmime, shkatërrime, vrasje… -u ngashërye e shoqja gati t’ia shkrepte të qarit.

-Hap televizorin, rrotullo stacionet dhe pas çdo reklame e skene muzikore do të shohësh luftën dhe… paqen pas vdekjes, –ia preu ai pa mëshirë.

Në sallë nisën të shpërndahen shalle mëndafshi të bardha që pjesëmarrësit e konferencës i lidhën nyje në qafë me një hare sa të shtirur, aq dhe fëminore.

Sa dolën jashtë në sheshin para ndërtesës, duke biseduar të entuziazmuar për paqen e predikuar aq bukur nga oratorët, zuri befas një shi i rreptë me pika të zeza, sa nxiu jo vetëm shallet e paqes, po dhe flokët e thinjur të pjesëtarëve të moshuar.

PARAJSA

Në katet e shumta të Parajsës, që askush nuk i dinte sa ishin, sepse humbnin në thellësi të pafundme, në ngastrën e shpirtrave të rinj, në një shkretëtirë, nën hijen e një hurme po flinte Uba Meda, një djalosh rreth të tetëmbëdhjetave. Ai kishte ardhur nga Toka pasi ishte hedhur në erë nga aktivizimi i dinamitit që mbante të fshehur në trup. Nga shpërthimi në një treg ditën e diel, u vranë njëzet e shtatë veta e u plagosën dyfishi. Uba Medan nuk e numëruan.

Afrohet në majë të gishtërinjve pranë Uba Medës një djalë gazmor, vdekur nga vala e cunamit, dhe i këputi një qime nga mjekra e gjatë. Uba Meda u hodh përpjetë sikur ta kishte pickuar gjarpri dhe zuri të shante e te shfrynte si një çakall i plagosur. Nxori nga rëra një bombë dore atomike dhe tundte me tërbim.

-Do ta hedh në erë Parajsën! –çirrej me sytë e zgurdulluar që nuk shihnin asgjë.

Pas tij u shfaq një i krishterë me veshje kalorësi mesjetar, një nga ata kryqtarë që bashkë me shokët e tij kishin vrarë me qindra fëmijë e gra dhe djegur qindra vendbanime të lulëzuara, kuptohet në emër të Zotit. Kalorësi i nguli qetësisht ushtën në shpinë atij me mjekër. Natyrisht për ta qetësuar.

Pauli, si specialist i bombës bërthamore, u shfaq atë çast aty nga sipër; e rrëmbeu bombën e vogël dhe mbi një re në formë aeroplani, shkoi e hodhi në Oqeanin e Harresës.

E PAPRITURA

Profesori i filozofisë P. po jepte intervistë drejtpërdrejt në TV SPIRITUS. Duhet të hysh në labirintet departamentit të programacionit dhe në politikat e drejtuesve dhe të atyre që drejtojnë drejtuesit aktual të TV-së për të gjetur psenë e thirrjes të këtij personalitet në këtë intervistë. Profesori ishte një plak rreth të tetëdhjetave, i gjatë e i thatë, që bënte çdo mëngjes ushtrimet e veta gjimnastikore, që hante pak, flinte pak e fliste pak, por që nuk linte ditë pa lexuar. Intervistuesi, me flokë të lëpira e hundë të mprehtë, që kishte një zë të ngjashëm me një prokuror se me një gazetar, pasi e pyeti profesorin si ishte me shëndet, donte të dinte se cilat ishin bindjet e tij fetare.

-Unë jam i krishterë me origjinë – u përgjigj ai pa ngurruar, -por nuk jam praktikant i fesë.

Sikur ta kishte pyetjen në majë të gjuhës, gazetari i drejtoi gishtin.

-Ju jeni ateist?

Profesori nënqeshi. -Ateist, -theksoi ai çdo rrokje -do të thotë që nuk beson. Unë besoj se Zoti është vetë njeriu në këtë botë. Unë jam realist.

-Ç’kuptoni ju me këtë fjalë?

-Besoj tek ajo që ekziston, te natyra, te pafundësia e saj, që në një mënyrë ose tjetrën e shpjegon vetëm shkenca. Ajo i zbulon të panjohurat shkallë-shkallë, por përherë do të ketë diçka për t’u zbuluar, qoftë brenda njeriut, qoftë në natyrën tonë, qoftë në kozmosin e pafund.

Intervistuesi mblodhi buzët, po ironia e tij shpërtheu si akuzë.

-Po misteret, mrekullitë, profecitë si i shpjegoni?

-Në pafundësitë e ngjarjeve e të dukurive, njerëzit, e sidomos predikuesit e fesë, kanë prirjen që rastësitë t’i grumbullojnë, t’i kodifikojnë dhe t’i japin si fakte të padiskutueshme e argumente të shenjta. Për mua çdo dogmë është saç mbi tru, pra e papranueshme.

Pyetjes së fundit: “A besoni në ringjalljen e Krishtit?”, profesori nuk iu përgjigj dot. Befas një goditje në zemër e la pa frymë. Kamermanët e punëtorët e skenës e rrëmbyen plakun dhe e nxorën nga salla e studios, ndërsa intervistuesi me gjakftohtësi të lavdërueshme vazhdoi t’u drejtohej shikues-dëgjuesve:

-Na falni për ndërprerjen e emisionit. Na vjen keq për profesorin e nderuar. Siç e pamë, dënimi i zotit vonon, por nuk mungon qoftë në këtë botë, qoftë në atë botë. Mirupafshim në intervistën e të dielës tjetër me profesorin e teologjisë, imzot T.

"Pas heshtjes", vëllim me tregime dhe rrëfenja nga Sazan Goliku